rubbos/app/apache2/manual/misc/perf-tuning.html.tr.utf8

   1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
   2 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
   3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head><!--
   4         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   5               This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
   6         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   7       -->
   8 <title>Apache’de Başarımın Arttırılması - Apache HTTP Sunucusu</title>
   9 <link href="../style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
  10 <link href="../style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
  11 <link href="../style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" />
  12 <link href="../images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
  13 <body id="manual-page"><div id="page-header">
  14 <p class="menu"><a href="../mod/">Modüller</a> | <a href="../mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="../faq/">SSS</a> | <a href="../glossary.html">Terimler</a> | <a href="../sitemap.html">Site Haritası</a></p>
  15 <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.0</p>
  16 <img alt="" src="../images/feather.gif" /></div>
  17 <div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="../images/left.gif" /></a></div>
  18 <div id="path">
  19 <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> &gt; <a href="../">Sürüm 2.0</a> &gt; <a href="./">Çeşitli Belgeler</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>Apache’de Başarımın Arttırılması</h1>
  20 <div class="toplang">
  21 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="../en/misc/perf-tuning.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
  22 <a href="../ko/misc/perf-tuning.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
  23 <a href="../tr/misc/perf-tuning.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
  24 </div>
  25
  26
  27     <p>Apache 2.x, esneklik, taşınabilirlik ve başarım arasında bir denge
  28       sağlamak üzere tasarlanmış genel amaçlı bir HTTP sunucusudur. Başka
  29       sunucularla kıyaslama denemelerinde öne geçmek üzere tasarlanmamış
  30       olsa da Apache 2.x gerçek yaşamda karşılaşılan pek çok durumda oldukça
  31       yüksek bir başarıma ulaşacak yetenektedir.</p>
  32
  33     <p>Apache 1.3 ile karşılaştırıldığında 2.x sürümleri toplam veri hızını
  34       ve ölçeklenebilirliği arttırmak için pek çok en iyileme seçeneği
  35       içerir. Bu iyileştirmelerin pek çoğu zaten öntanımlı olarak etkin
  36       olmakla birlikte derleme ve kullanım sırasında başarımı önemli ölçüde
  37       etkileyebilen yapılandırma seçenekleri de mevcuttur. Bu belgede, bir
  38       Apache 2.x kurulumunda sunucu yöneticisinin sunucunun başarımını
  39       arttırmak amacıyla yapılandırma sırasında neler yapabileceğinden
  40       bahsedilmiştir. Bu yapılandırma seçeneklerinden bazıları, httpd’nin
  41       donanımın ve işletim sisteminin olanaklarından daha iyi
  42       yararlanabilmesini sağlarken bir kısmı da  daha hızlı bir sunum için
  43       yöneticinin işlevsellikten ödün verebilmesini olanaklı kılar.</p>
  44
  45   </div>
  46 <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="../images/down.gif" /> <a href="#hardware">Donanım ve İşletim Sistemi ile İlgili Konular</a></li>
  47 <li><img alt="" src="../images/down.gif" /> <a href="#runtime">Çalışma Anı Yapılandırması ile İlgili Konular</a></li>
  48 <li><img alt="" src="../images/down.gif" /> <a href="#compiletime">Derleme Sırasında Yapılandırma ile İlgili Konular</a></li>
  49 <li><img alt="" src="../images/down.gif" /> <a href="#trace">Ek: Bir çağrı izlemesinin ayrıntılı çözümlemesi</a></li>
  50 </ul></div>
  51 <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="../images/up.gif" /></a></div>
  52 <div class="section">
  53 <h2><a name="hardware" id="hardware">Donanım ve İşletim Sistemi ile İlgili Konular</a></h2>
  54
  55
  56
  57     <p>HTTP sunucusunun başarımını etkileyen en önemli donanım bellektir
  58       (RAM). Bir HTTP sunucusu asla takaslama yapmamalıdır. Çünkü takaslama,
  59       kullanıcının "yeterince hız" umduğu noktada sunumun gecikmesine sebep
  60       olur. Böyle bir durumda kullanıcılar yüklemeyi durdurup tekrar
  61       başlatma eğilimindedirler; sonuçta yük daha da artar. <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#maxclients">MaxClients</a></code> yönergesinin değerini
  62       değiştirerek takaslamaya sebep olabilecek kadar çok çocuk süreç
  63       oluşturulmasını engelleyebilirsiniz ve böyle bir durumda bunu mutlaka
  64       yapmalısınız. Bunun için yapacağınız işlem basittir: <code>top</code>
  65       benzeri bir araç üzerinden çalışan süreçlerinizin bir listesini alıp
  66       Apache süreçlerinizin ortalama büyüklüğünü saptayıp, mevcut bellekten
  67       bir kısmını diğer süreçler için ayırdıktan sonra kalan miktarı bu
  68       değere bölerseniz yönergeye atayacağınız değeri bulmuş olursunuz.</p>
  69
  70     <p>Donanımın diğer unsurları için kararı siz verin: Daha hızlı işlemci,
  71       daha hızlı ağ kartı, daha hızlı disk; daha hızlının ne kadar hızlı
  72       olacağını deneyimlerinize bağlı olarak tamamen sizin ihtiyaçlarınız
  73       belirler.</p>
  74
  75     <p>İşletim sistemi seçimi büyük oranda yerel ilgi konusudur. Fakat yine
  76       de, genelde yararlılığı kanıtlanmış bazı kurallar bu seçimde size
  77       yardımcı olabilir:</p>
  78
  79     <ul>
  80       <li>
  81         <p>Seçtiğiniz işletim sisteminin (çekirdeğin) en son kararlı
  82           sürümünü çalıştırın. Bir çok işletim sistemi, son yıllarda TCP
  83           yığıtları ve evre kütüphaneleri ile ilgili belirgin iyileştirmeler
  84           yapmışlar ve yapmaktadırlar.</p>
  85       </li>
  86
  87       <li>
  88         <p>İşletim sisteminiz <code>sendfile</code>(2) sistem çağrısını
  89           destekliyorsa bunun etkinleştirilebildiği sürümün kurulu olması
  90           önemlidir. (Örneğin, Linux için bu, Linux 2.4 ve sonraki sürümler
  91           anlamına gelirken, Solaris için Solaris 8’den önceki sürümlerin
  92           yamanması gerektirdiği anlamına gelmektedir.)
  93           <code>sendfile</code> işlevinin desteklendiği sistemlerde Apache 2
  94           duruk içeriği daha hızlı teslim etmek ve işlemci kullanımını
  95           düşürmek amacıyla bu işlevselliği kullanacaktır.</p>
  96       </li>
  97     </ul>
  98
  99   </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="../images/up.gif" /></a></div>
 100 <div class="section">
 101 <h2><a name="runtime" id="runtime">Çalışma Anı Yapılandırması ile İlgili Konular</a></h2>
 102
 103
 104
 105     <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="../mod/mod_dir.html">mod_dir</a></code></li><li><code class="module"><a href="../mod/mpm_common.html">mpm_common</a></code></li><li><code class="module"><a href="../mod/mod_status.html">mod_status</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#allowoverride">AllowOverride</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/mod_dir.html#directoryindex">DirectoryIndex</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#hostnamelookups">HostnameLookups</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#enablemmap">EnableMMAP</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#enablesendfile">EnableSendfile</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#keepalivetimeout">KeepAliveTimeout</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#maxspareservers">MaxSpareServers</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#minspareservers">MinSpareServers</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/core.html#options">Options</a></code></li><li><code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#startservers">StartServers</a></code></li></ul></td></tr></table>
 106
 107     <h3><a name="dns" id="dns"><code>HostnameLookups</code> ve DNS ile ilgili diğer konular</a></h3>
 108
 109
 110
 111       <p>Apache 1.3 öncesinde, <code class="directive"><a href="../mod/core.html#hostnamelookups">HostnameLookups</a></code> yönergesinin öntanımlı değeri
 112         <code>On</code> idi. İstek yerine getirilmeden önce bir DNS sorgusu
 113         yapılmasını gerektirmesi sebebiyle bu ayarlama her istekte bir
 114         miktar gecikmeye sebep olurdu. Apache 1.3’ten itibaren yönergenin
 115         öntanımlı değeri <code>Off</code> yapılmıştır. Eğer günlük
 116         dosyalarınızda konak isimlerinin bulunmasını isterseniz, Apache ile
 117         birlikte gelen <code class="program"><a href="../programs/logresolve.html">logresolve</a></code> programını
 118         kullanabileceğiniz gibi günlük raporlarını çözümleyen Apache ile
 119         gelmeyen programlardan herhangi birini de kullanabilirsiniz.</p>
 120
 121       <p>Günlük dosyaları üzerindeki bu işlemi sunucu makinesi dışında
 122         günlük dosyasının bir kopyası üzerinde yapmanızı öneririz. Aksi
 123         takdirde sunucunuzun başarımı önemli ölçüde etkilenebilir.</p>
 124
 125       <p><code class="directive"><a href="../mod/mod_access.html#allow">Allow</a></code> veya
 126         <code class="directive"><a href="../mod/mod_access.html#deny">Deny</a></code>
 127         yönergelerinde IP adresi yerine bir konak veya alan ismi
 128         belirtirseniz, iki DNS sorguluk bir bedel ödersiniz (biri normal,
 129         diğeri IP taklidine karşı ters DNS sorgusu). Başarımı en iyilemek
 130         için bu yönergelerde mümkün olduğunca isim yerine IP adreslerini
 131         kullanınız.</p>
 132
 133       <p><code class="directive"><a href="../mod/core.html#hostnamelookups">HostnameLookups</a></code>
 134         yönergelerinin <code>&lt;Location /server-status&gt;</code> gibi
 135         bölüm yönergelerinin içinde de yer alabileceğini unutmayın. Bu gibi
 136         durumlarda DNS sorguları sadece istek kuralla eşleştiği takdirde
 137         yapılacaktır. Aşağıdaki örnekte <code>.html</code> ve
 138         <code>.cgi</code> dosyalarına yapılan istekler hariç DNS sorguları
 139         iptal edilmektedir:</p>
 140
 141       <div class="example"><p><code>
 142         HostnameLookups off<br />
 143         &lt;Files ~ "\.(html|cgi)$"&gt;<br />
 144         <span class="indent">
 145           HostnameLookups on<br />
 146         </span>
 147         &lt;/Files&gt;
 148       </code></p></div>
 149
 150       <p>Yine de bazı CGI’lerin DNS isimlerine ihtiyacı olursa bu CGI’lerin
 151         bu ihtiyaçlarına yönelik olarak <code>gethostbyname</code> çağrıları
 152         yapabileceğini gözardı etmeyiniz.</p>
 153
 154
 155
 156     <h3><a name="symlinks" id="symlinks"><code>FollowSymLinks</code> ve
 157         <code>SymLinksIfOwnerMatch</code></a></h3>
 158
 159
 160
 161       <p>URL uzayınızda geçerli olmak üzere bir <code>Options
 162         FollowSymLinks</code> yoksa veya <code>Options
 163         SymLinksIfOwnerMatch</code> yönergeleri varsa, Apache her sembolik
 164         bağın üzerinde bazı sınamalar yapmak için ek bir sistem çağrısından
 165         başka istenen her dosya için de ayrı bir çağrı yapacaktır.</p>
 166
 167       <div class="example"><h3>Örnek:</h3><p><code>
 168         DocumentRoot /siteler/htdocs<br />
 169         &lt;Directory /&gt;<br />
 170         <span class="indent">
 171           Options SymLinksIfOwnerMatch<br />
 172         </span>
 173         &lt;/Directory&gt;
 174       </code></p></div>
 175
 176       <p>Bu durumda <code>/index.html</code> için bir istek yapıldığında
 177         Apache, <code>/siteler</code>, <code>/siteler/htdocs</code> ve<br />
 178         <code>/siteler/htdocs/index.html</code> üzerinde
 179         <code>lstat</code>(2) çağrıları yapacaktır. <code>lstat</code>
 180         sonuçları önbelleğe kaydedilmediğinden bu işlem her istekte
 181         yinelenecektir. Amacınız gerçekten sembolik bağları güvenlik
 182         açısından sınamaksa bunu şöyle yapabilirsiniz:</p>
 183
 184       <div class="example"><p><code>
 185         DocumentRoot /siteler/htdocs<br />
 186         &lt;Directory /&gt;<br />
 187         <span class="indent">
 188           Options FollowSymLinks<br />
 189         </span>
 190         &lt;/Directory&gt;<br />
 191         <br />
 192         &lt;Directory /sitem/htdocs&gt;<br />
 193         <span class="indent">
 194           Options -FollowSymLinks +SymLinksIfOwnerMatch<br />
 195         </span>
 196         &lt;/Directory&gt;
 197       </code></p></div>
 198
 199       <p>Böylece <code class="directive"><a href="../mod/core.html#documentroot">DocumentRoot</a></code> altındaki
 200         dosyalar için fazladan bir çağrı yapılmasını engellemiş olursunuz.
 201         Eğer bazı bölümlerde <code class="directive"><a href="../mod/mod_alias.html#alias">Alias</a></code>, <code class="directive"><a href="../mod/mod_rewrite.html#rewriterule">RewriteRule</a></code> gibi yönergeler üzerinden belge kök
 202         dizininizin dışında kalan dosya yollarına sahipseniz benzer
 203         işlemleri onlar için de yapmalısınız. Sembolik bağ koruması yapmamak
 204         suretiyle başarımı arttırmak isterseniz, <code>FollowSymLinks</code>
 205         seçeneğini her yerde etkin kılın ve
 206         <code>SymLinksIfOwnerMatch</code> seçeneğini asla
 207         etkinleştirmeyin.</p>
 208
 209
 210
 211     <h3><a name="htacess" id="htacess"><code>AllowOverride</code></a></h3>
 212
 213
 214
 215       <p>Genellikle <code>.htaccess</code> dosyaları üzerinden yapıldığı
 216         gibi URL uzayınızda geçersizleştirmelere izin veriyorsanız, Apache
 217         her dosya bileşeni için bu <code>.htaccess</code> dosyalarını açmaya
 218         çalışacaktır.</p>
 219
 220       <div class="example"><h3>Örnek:</h3><p><code>
 221         DocumentRoot /siteler/htdocs<br />
 222         &lt;Directory /&gt;<br />
 223         <span class="indent">
 224           AllowOverride all<br />
 225         </span>
 226         &lt;/Directory&gt;
 227       </code></p></div>
 228
 229       <p>Bu durumda <code>/index.html</code> sayfasına yapılan bir istek için
 230         Apache, <code>/.htaccess</code>, <code>/siteler/.htaccess</code> ve
 231         <code>/siteler/htdocs/.htaccess</code> dosyalarını açmaya
 232         çalışacaktır. Çözüm <code>Options FollowSymLinks</code> durumunun
 233         benzeridir; başarımı arttırmak için dosya sisteminizin her yerinde
 234         <code>AllowOverride None</code> olsun.</p>
 235
 236
 237
 238     <h3><a name="negotiation" id="negotiation">Dil Uzlaşımı</a></h3>
 239
 240
 241
 242       <p>Başarımı son kırıntısına kadar arttırmak istiyorsanız, mümkünse
 243         içerik dili uzlaşımı da yapmayın. Dil uzlaşımından yararlanmak
 244         isterken büyük başarım kayıplarına uğrayabilirsiniz. Böyle bir
 245         durumda sunucunun başarımını arttırmanın tek bir yolu vardır. </p>
 246
 247       <div class="example"><p><code>
 248         DirectoryIndex index
 249       </code></p></div>
 250
 251       <p>Yukarıdaki gibi bir dosya ismi kalıbı kullanmak yerine, aşağıdaki
 252         gibi seçenekleri tam bir liste halinde belirtin:</p>
 253
 254       <div class="example"><p><code>
 255         DirectoryIndex index.cgi index.pl index.shtml index.html
 256       </code></p></div>
 257
 258       <p>Buradaki sıralama öncelik sırasını belirler; yani,
 259         öncelikli olmasını istediğiniz seçeneği listenin başına
 260         yazmalısınız.</p>
 261
 262       <p>İstenen dosya için <code>MultiViews</code> kullanarak dizini
 263         taratmak yerine, gerekli bilgiyi tek bir dosyadan okutmak suretiyle
 264         başarımı arttırabilirsiniz. Bu amaçla türeşlem
 265         (<code>type-map</code>) dosyaları kullanmanız yeterli olacaktır.</p>
 266
 267       <p>Sitenizde içerik dili uzlaşımına gerek varsa, bunu <code>Options
 268         MultiViews</code> yönergesi üzerinden değil, türeşlem dosyaları
 269         kullanarak yapmayı deneyin. İçerik dili uzlaşımı ve türeşlem
 270         dosyalarının oluşturulması hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek
 271         için <a href="../content-negotiation.html">İçerik Uzlaşımı</a>
 272         belgesine bakınız.</p>
 273
 274
 275
 276     <h3>Bellek Eşlemleri</h3>
 277
 278
 279
 280       <p>Apache’nin SSI sayfalarında olduğu gibi teslim edilecek dosyanın
 281         içeriğine bakma gereği duyduğu durumlarda, eğer işletim sistemi
 282         <code>mmap</code>(2) ve benzerlerini destekliyorsa çekirdek normal
 283         olarak dosyayı belleğe kopyalayacaktır.</p>
 284
 285       <p>Bazı platformlarda bu belleğe eşleme işlemi başarımı arttırsa da
 286         başarımın veya httpd kararlılığının zora girdiği durumlar
 287         olabilmektedir:</p>
 288
 289       <ul>
 290         <li>
 291           <p>Bazı işletim sistemlerinde işlemci sayısı artışına bağlı
 292             olarak, <code>mmap</code> işlevi <code>read</code>(2) kadar iyi
 293             ölçeklenmemiştir. Örneğin, çok işlemcili Solaris sunucularda
 294             <code>mmap</code> iptal edildiği takdirde içeriği sunucu
 295             tarafından işlenen dosyalar üzerinde bazen daha hızlı işlem
 296             yapılabilmektedir.</p>
 297         </li>
 298
 299         <li>
 300           <p>Belleğe kopyalanacak dosya NFS üzerinden bağlanan bir dosya
 301             sistemindeyse ve dosya başka bir NFS istemcisi makine tarafından
 302             silinmiş veya dosyanın boyutu değiştirilmişse sunucunuz dosyaya
 303             tekrar erişmeye çalıştığında bir hata alabilecektir.</p>
 304         </li>
 305       </ul>
 306
 307       <p>Böyle durumların olasılık dahilinde olduğu kurulumlarda içeriği
 308         sunucu tarafından işlenecek dosyaların belleğe kopyalanmaması için
 309         yapılandırmanıza <code>EnableMMAP off</code> satırını ekleyiniz.
 310         (Dikkat: Bu yönerge dizin seviyesinde geçersizleştirilebilen
 311         yönergelerdendir.)</p>
 312
 313
 314
 315     <h3><code>sendfile</code></h3>
 316
 317
 318
 319       <p>Apache’nin duruk dosyalarda olduğu gibi teslim edilecek dosyanın
 320         içeriğine bakmadığı durumlarda, eğer işletim sistemi
 321         <code>sendfile</code>(2) desteğine sahipse çekirdek normal olarak bu
 322         desteği kullanacaktır.</p>
 323
 324       <p>Bazı platformlarda <code>sendfile</code> kullanımı, okuma ve yazma
 325         işlemlerinin ayrı ayrı yapılmamasını sağlasa da
 326         <code>sendfile</code> kullanımının httpd kararlılığını bozduğu bazı
 327         durumlar sözkonusudur:</p>
 328
 329       <ul>
 330         <li>
 331           <p>Bazı platformlar derleme sisteminin saptayamadığı bozuk bir
 332             <code>sendfile</code> desteğine sahip olabilir. Özellikle
 333             derleme işleminin başka bir platformda yapılıp
 334             <code>sendfile</code> desteği bozuk bir makineye kurulum
 335             yapıldığı durumlarda bu desteğin bozuk olduğu
 336             saptanamayacaktır.</p>
 337         </li>
 338         <li>
 339           <p>Çekirdek, NFS üzerinden erişilen ağ dosyalarını kendi önbelleği
 340             üzerinden gerektiği gibi sunamayabilir.</p>
 341         </li>
 342       </ul>
 343
 344       <p>Böyle durumların olasılık dahilinde olduğu kurulumlarda içeriğin
 345         <code>sendfile</code> desteğiyle teslim edilmemesi için
 346         yapılandırmanıza <code>EnableSendfile off</code> satırını ekleyiniz.
 347         (Dikkat: Bu yönerge dizin seviyesinde geçersizleştirilebilen
 348         yönergelerdendir.)</p>
 349
 350
 351
 352     <h3><a name="process" id="process">Süreç Oluşturma</a></h3>
 353
 354
 355
 356       <p>Apache 1.3 öncesinde <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#minspareservers">MinSpareServers</a></code>, <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#maxspareservers">MaxSpareServers</a></code> ve <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#startservers">StartServers</a></code> ayarları, başka sunucularla kıyaslama
 357         denemelerinde olağanüstü kötü sonuçlar alınmasına sebep olmaktaydı.
 358         Özellikle uygulanan yükü karşılamaya yetecek sayıda çocuk süreç
 359         oluşturulması aşamasında Apache’nin elde ettiği ivme bunlardan
 360         biriydi. Başlangıçta <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#startservers">StartServers</a></code> yönergesiyle belli sayıda süreç
 361         oluşturulduktan sonra her saniyede bir tane olmak üzere <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#minspareservers">MinSpareServers</a></code> sayıda çocuk süreç
 362         oluşturulmaktaydı. Örneğin, aynı anda 100 isteğe yanıt vermek için
 363         <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#startservers">StartServers</a></code>
 364         yönergesinin öntanımlı değeri olarak başta <code>5</code> süreç
 365         oluşturulduğundan kalan süreçler için 95 saniye geçmesi gerekirdi.
 366         Sık sık yeniden başlatılmadıklarından dolayı gerçek hayatta
 367         sunucuların başına gelen de buydu. Başka sunucularla kıyaslama
 368         denemelerinde ise işlem sadece on dakika sürmekte ve içler acısı
 369         sonuçlar alınmaktaydı.</p>
 370
 371       <p>Saniyede bir kuralı, sunucunun yeni çocukları oluşturması sırasında
 372         sistemin aşırı meşgul duruma düşmemesi için alınmış bir önlemdi.
 373         Makine çocuk süreç oluşturmakla meşgul edildiği sürece isteklere
 374         yanıt veremeyecektir. Böylesi bir durum Apache’nin başarımını
 375         kötüleştirmekten başka işe yaramayacaktır. Apache 1.3’te saniyede
 376         bir kuralı biraz esnetildi. Yeni gerçeklenimde artık bir süreç
 377         oluşturduktan bir saniye sonra iki süreç, bir saniye sonra dört
 378         süreç oluşturulmakta ve işlem, saniyede 32 çocuk süreç oluşturulur
 379         duruma gelene kadar böyle ivmelenmektedir. Çocuk süreç oluşturma
 380         işlemi <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#minspareservers">MinSpareServers</a></code>
 381         değerine ulaşılınca durmaktadır.</p>
 382
 383       <p>Bu, <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#minspareservers">MinSpareServers</a></code>,
 384         <code class="directive"><a href="../mod/prefork.html#maxspareservers">MaxSpareServers</a></code> ve
 385         <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#startservers">StartServers</a></code> ayarlarıyla
 386         oynamayı neredeyse gereksiz kılacak kadar iyi sonuçlar verecek gibi
 387         görünmektedir. Saniyede 4 çocuktan fazlası oluşturulmaya
 388         başlandığında hata günlüğüne bazı iletiler düşmeye başlar. Bu
 389         iletilerin sayısı çok artarsa bu ayarlarla oynama vakti gelmiş
 390         demektir. Bunun için <code class="module"><a href="../mod/mod_status.html">mod_status</a></code> çıktısını bir
 391         kılavuz olarak kullanabilirsiniz.</p>
 392
 393       <p>Süreç oluşturmayla ilgili olarak süreç ölümü <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#maxrequestsperchild">MaxRequestsPerChild</a></code> değeri ile
 394         sağlanır. Bu değer öntanımlı olarak <code>0</code> olup, çocuk süreç
 395         başına istek sayısının sınırsız olduğu anlamına gelir. Eğer
 396         yapılandırmanızda bu değeri <code>30</code> gibi çok düşük bir
 397         değere ayarlarsanız bunu hemen kaldırmak zorunda kalabilirsiniz.
 398         Sunucunuzu SunOS veya Solaris’in eski bir sürümü üzerinde
 399         çalıştırıyorsanız bellek kaçaklarına sebep olmamak için bu değeri
 400         <code>10000</code> ile sınırlayınız.</p>
 401
 402       <p>Kalıcı bağlantı özelliğini kullanıyorsanız, çocuk süreçler zaten
 403         açık bağlantılardan istek beklemekte olacaklardır. <code class="directive"><a href="../mod/core.html#keepalivetimeout">KeepAliveTimeout</a></code> yönergesinin öntanımlı
 404         değeri <code>15</code> saniye olup bu etkiyi en aza indirmeye yönelik
 405         süredir. Burada ağ band genişliği ile sunucu kaynaklarının kullanımı
 406         arasında bir seçim yapmak söz konusudur. Hiçbir şey umurunuzda
 407         değilse <a href="http://www.research.digital.com/wrl/techreports/abstracts/95.4.html">
 408         çoğu ayrıcalığın yitirilmesi pahasına</a> bu değeri rahatça
 409         <code>60</code> saniyenin üzerine çıkarabilirsiniz.</p>
 410
 411
 412   </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="../images/up.gif" /></a></div>
 413 <div class="section">
 414 <h2><a name="compiletime" id="compiletime">Derleme Sırasında Yapılandırma ile İlgili Konular</a></h2>
 415
 416
 417     <h3>MPM Seçimi</h3>
 418
 419
 420       <p>Apache 2.x, <a href="../mpm.html">Çok Süreçlilik Modülleri</a>
 421         (MPM) adı verilen eklemlenebilir çok görevlilik modellerini
 422         destekler. Apache’yi derlerken bu MPM’lerden birini seçmeniz
 423         gerekir. MPM’lerden bazıları platformlara özeldir:
 424         <code class="module"><a href="../mod/beos.html">beos</a></code>, <code class="module"><a href="../mod/mpm_netware.html">mpm_netware</a></code>,
 425         <code class="module"><a href="../mod/mpmt_os2.html">mpmt_os2</a></code> ve <code class="module"><a href="../mod/mpm_winnt.html">mpm_winnt</a></code>. Unix
 426         benzeri sistemler için ise seçebileceğiniz modül sayısı birden
 427         fazladır. MPM seçiminin httpd’nin hızında ve ölçeklenebilirliğinde
 428         bazı etkileri olabilir:</p>
 429
 430       <ul>
 431
 432         <li><code class="module"><a href="../mod/worker.html">worker</a></code> modülü her biri çok evreli çok sayıda
 433           çocuk süreç kullanımını destekler. Her evre aynı anda tek bir
 434           bağlantıya hizmet sunar. Aynı hizmeti daha az bellek harcayarak
 435           vermesi nedeniyle yüksek trafiğe sahip sunucularda
 436           <code class="module"><a href="../mod/prefork.html">prefork</a></code> modülüne göre daha iyi bir seçimdir.</li>
 437
 438         <li><code class="module"><a href="../mod/prefork.html">prefork</a></code> modülü her biri tek bir evreye sahip
 439           çok sayıda çocuk süreç kullanımını destekler. Her süreç aynı anda
 440           tek bir bağlantıya hizmet sunar. Çoğu sistemde daha hızlı olması
 441           nedeniyle <code class="module"><a href="../mod/worker.html">worker</a></code> modülüne göre daha iyi bir seçim
 442           olarak görünürse de bunu daha fazla bellek kullanarak sağlar.
 443           <code class="module"><a href="../mod/prefork.html">prefork</a></code> modülünün evresiz tasarımının
 444           <code class="module"><a href="../mod/worker.html">worker</a></code> modülüne göre bazı yararlı tarafları
 445           vardır: Çok evreli sistemlerde güvenilir olmayan üçüncü parti
 446           modülleri kullanabilir ve evrelerde hata ayıklamanın yetersiz
 447           kaldığı platformlarda hatalarını ayıklamak daha kolaydır.</li>
 448
 449       </ul>
 450
 451       <p>Bu modüller ve diğerleri hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için
 452         <a href="../mpm.html">Çok Süreçlilik Modülleri</a> belgesine
 453         bakınız.</p>
 454
 455
 456
 457     <h3><a name="modules" id="modules">Modüller</a></h3>
 458
 459
 460
 461         <p>Bellek kullanımı başarım konusunda önemli olduğundan gerçekte
 462         kullanmadığınız modülleri elemeye çalışmalısınız. Modülleri birer <a href="../dso.html">DSO</a> olarak derlediyseniz <code class="directive"><a href="../mod/mod_so.html#loadmodule">LoadModule</a></code> yönergesinin bulunduğu satırı
 463         açıklama haline getirmeniz modülden kurtulmanız için yeterli
 464         olacaktır. Modülleri bu şekilde kaldırarak onların yokluğunda
 465         sitenizin hala işlevlerini yerine getirdiğini görme şansına da
 466         kavuşmuş olursunuz.</p>
 467
 468         <p>Ancak, eğer modülleri Apache çalıştırılabilirinin içine
 469         gömmüşseniz istenmeyen modülleri kaldırmak için Apache'yi yeniden
 470         derlemeniz gerekir.</p>
 471
 472         <p>Bu noktada bir soru akla gelebilir: Hangi modüller gerekli,
 473         hangileri değil? Bu sorunun yanıtı şüphesiz siteden siteye değişir.
 474         Ancak, olmazsa olmaz moüller olarak <code class="module"><a href="../mod/mod_mime.html">mod_mime</a></code>,
 475         <code class="module"><a href="../mod/mod_dir.html">mod_dir</a></code> ve <code class="module"><a href="../mod/mod_log_config.html">mod_log_config</a></code>
 476         modüllerini sayabiliriz. Bunlardan <code>mod_log_config</code>
 477         olmadan da bir sitenin çalışabileceğinden hareketle bu modülün
 478         varlığı isteğe bağlı olsa da bu modülü kaldırmanızı önermiyoruz.</p>
 479
 480
 481
 482     <h3>Atomik İşlemler</h3>
 483
 484
 485
 486       <p>Worker MPM'nin en son geliştirme sürümleri ve
 487       <code class="module"><a href="../mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> gibi bazı modüller APR'nin atomik API'sini
 488       kullanırlar. Bu API, düşük ayarlı evre eşzamanlamasında atomik
 489       işlemler yapar.</p>
 490
 491       <p>Öntanımlı olarak, APR bu işlemleri hedef işletim sistemi/işlemci
 492       platformunda kullanılabilecek en verimli mekanizmayı kullanarak
 493       gerçekleştirir. Günümüz işlemcilerinin çoğu, örneğin, bir atomik
 494       karşılaştırma ve takas (CAS) işlemini donanımda gerçekleştirmektedir.
 495       Bazı platformlarda APR'nin atomik işlemler için öntanımlı olarak daha
 496       yavaş olan mutekslere dayalı gerçeklenimi kullanmasının sebebi eski
 497       işlemcilerde bu tür makine kodlarının yokluğudur. Apache'yi bu tür
 498       platformalarda günümüz işlemcileriyde çalıştırmayı düşünüyorsanız
 499       Apache'yi derlemek için yapılandırırken en hızlı atomik işlemin
 500       seçilebilmesi için <code>--enable-nonportable-atomics</code>
 501       seçeneğini kullanın:</p>
 502
 503       <div class="example"><p><code>
 504         ./buildconf<br />
 505         ./configure --with-mpm=worker --enable-nonportable-atomics=yes
 506       </code></p></div>
 507
 508       <p><code>--enable-nonportable-atomics</code> seçeneği şu platformlar
 509       için uygundur:</p>
 510
 511       <ul>
 512
 513         <li>SPARC üzerinde Solaris<br />
 514             APR öntanımlı olarak, SPARC/Solaris üzerinde mutekslere dayalı
 515             atomik işlemleri kullanır. Ancak,
 516             <code>--enable-nonportable-atomics</code> yapılandırmasını
 517             kullanırsanız, donanım üzerinde hızlı karşılaştırma ve takas
 518             için uygun SPARC v8plus kodunu kullanacak şekilde kod üretilir.
 519             Apache'yi bu seçenekle yapılandırırsanız atomik işlemler daha
 520             verimli olacak fakat derlenen Apache çalıştırılabiliri sadece
 521             UltraSPARC kırmığı üzerinde çalışacaktır.
 522         </li>
 523
 524         <li>x86 üzerinde Linux<br />
 525             APR öntanımlı olarak, Linux üzerinde mutekslere dayalı atomik
 526             işlemleri kullanır. Ancak,
 527             <code>--enable-nonportable-atomics</code> yapılandırmasını
 528             kullanırsanız, donanım üzerinde hızlı karşılaştırma ve takas
 529             için uygun 486 kodunu kullanacak şekilde kod üretilir. Apache'yi
 530             bu seçenekle yapılandırırsanız atomik işlemler daha verimli
 531             olacak fakat derlenen Apache çalıştırılabiliri (386 üzerinde
 532             değil) sadece 486 ve sonrası kırmıklarda çalışacaktır.
 533         </li>
 534
 535       </ul>
 536
 537
 538
 539     <h3><code>mod_status</code> ve <code>ExtendedStatus On</code>
 540       </h3>
 541
 542
 543
 544       <p><code class="module"><a href="../mod/mod_status.html">mod_status</a></code> modülünü derlemiş ve Apache'yi
 545       yapılandırır ve çalıştırırken <code>ExtendedStatus On</code> satırını
 546       da kullanmışsanız Apache her istek üzerinde
 547       <code>gettimeofday(2)</code> (veya işletim sistemine bağlı olarak
 548       <code>time(2)</code>) çağrısından başka (1.3 öncesinde) fazladan
 549       defalarca  <code>time(2)</code> çağrıları yapacaktır. Bu çağrılarla
 550       durum raporununun zamanlama bilgilerini içermesi sağlanır. Başarımı
 551       arttırmak için <code>ExtendedStatus off</code> yapın (zaten öntanımlı
 552       böyledir).</p>
 553
 554
 555
 556     <h3><code>accept</code> dizgilemesi ve çok soketli işlem</h3>
 557
 558
 559
 560     <div class="warning"><h3>Uyarı:</h3>
 561       <p>Bu bölüm, Apache HTTP sunucusunun 2.x sürümlerinde yapılan
 562       değişikliklere göre tamamen güncellenmemiştir. Bazı bilgiler hala
 563       geçerliyse de lütfen dikkatli kullanınız.</p>
 564     </div>
 565
 566       <p>Burada Unix soket arayüzü gerçeklenirken ihmal edilen bir durumdan
 567       bahsedeceğiz. HTTP sunucunuzun çok sayıda adresten çok sayıda portu
 568       dinlemek için çok sayıda <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#listen">Listen</a></code> yönergesi kullanmakta olduğunu varsayalım. Her
 569       soketi çalıştığını görmek için denerken Apache bağlantı için
 570       <code>select(2)</code> kullanacaktır. <code>select(2)</code> çağrısı
 571       bu soketin üzerinde <em>sıfır</em> veya <em>en azından bir</em>
 572       bağlantının beklemekte olduğu anlamına gelir. Apache'nin modeli çok
 573       sayıda çocuk süreç içerir ve boşta olanların tümünde aynı anda yeni
 574       bağlantılar denenebilir. Gerçekte çalışan kod bu olmasa da meramımızı
 575       anlatmak için kodun şöyle bir şey olduğunu varsayabiliriz:</p>
 576
 577       <div class="example"><p><code>
 578         for (;;) {<br />
 579         <span class="indent">
 580           for (;;) {<br />
 581           <span class="indent">
 582             fd_set accept_fds;<br />
 583             <br />
 584             FD_ZERO (&amp;accept_fds);<br />
 585             for (i = first_socket; i &lt;= last_socket; ++i) {<br />
 586             <span class="indent">
 587               FD_SET (i, &amp;accept_fds);<br />
 588             </span>
 589             }<br />
 590             rc = select (last_socket+1, &amp;accept_fds, NULL, NULL, NULL);<br />
 591             if (rc &lt; 1) continue;<br />
 592             new_connection = -1;<br />
 593             for (i = first_socket; i &lt;= last_socket; ++i) {<br />
 594             <span class="indent">
 595               if (FD_ISSET (i, &amp;accept_fds)) {<br />
 596               <span class="indent">
 597                 new_connection = accept (i, NULL, NULL);<br />
 598                 if (new_connection != -1) break;<br />
 599               </span>
 600               }<br />
 601             </span>
 602             }<br />
 603             if (new_connection != -1) break;<br />
 604           </span>
 605           }<br />
 606           process the new_connection;<br />
 607         </span>
 608         }
 609       </code></p></div>
 610
 611       <p>Bu özet gerçeklenim bir takım açlık sorunlarına sebep olur. Bu
 612       döngünün çalışması sırasında aynı anda çok sayıda çocuk süreç yeniden
 613       çağrılır ve istekler arasında kalan çoğu çocuk da <code>select</code>
 614       ile engellenir. Engellenen tüm bu çocuklar soketlerden herhangi biri
 615       üzerinde tek bir istek göründüğünde <code>select</code> tarafından
 616       uyandırılıp işleme sokulmak üzere döndürülürler (uyandırılan çocuk
 617       sayısı işletim sistemine ve zamanlama ayarlarına göre değişiklik
 618       gösterir). Bunların hepsi döngüye katılıp bağlantı kabul etmeye
 619       (<code>accept</code>) çalışırlar. Fakat içlerinden yalnız biri
 620       (sadece bir bağlantı isteğinin mevcut olduğu varsayımıyla) bunu
 621       başarabilir. Kalanının bağlantı kabul etmesi (<code>accept</code>)
 622       engellenir. Bu durum, bu çocukları istekleri başka başka soketlerden
 623       değil mecburen tek bir soketten kabul etmeye kilitler ve bu soket
 624       üzerinde yeni bir istek belirip uyandırılana kadar bu durumda
 625       kalırlar. Bu açlık sorunu ilk olarak <a href="http://bugs.apache.org/index/full/467">PR#467</a> sayılı raporla
 626       belgelenmiştir. Bu sorunun en az iki çözümü vardır.</p>
 627
 628       <p>Çözümün biri engellenmeyen soket kullanımıdır. Bu durumda
 629       <code>accept</code> çocukları engellemeyecek ve yapılan bir
 630       bağlantının ardından diğer çocuklar durumları değişmeksizin bağlantı
 631       beklemeye devam edeceklerdir. Fakat bu durum işlemci zamanının boşa
 632       harcanmasına sebep olur.  Seçilmiş (<code>select</code>) boşta on
 633       çocuğun olduğunu ve bir bağlantı geldiğini varsayalım. Kalan dokuz
 634       çocuk işine devam edip bağlantı kabul etmeyi (<code>accept</code>)
 635       deneyecek, başarızsız olacak, dönecek başa, tekrar seçilecek
 636       (<code>select</code>) ve böyle hiçbir iş yapmadan dönüp duracaktır. Bu
 637       arada hizmet sunmakta olanlar da işlerini bitirdikten sonra bu
 638       döngüdeki yerlerini alacaklardır. Aynı kutunun içinde boşta bir sürü
 639       işlemciniz (çok işlemcili sistemler) yoksa bu çözüm pek verimli
 640       olmayacaktır.</p>
 641
 642       <p>Diğer çözüm ise Apache tarafından kullanılan çözüm olup, girdiyi
 643       bir iç döngüde sıraya sokmaktır. Döngü aşağıda örneklenmiştir (farklar
 644       vurgulanmıştır):</p>
 645
 646       <div class="example"><p><code>
 647         for (;;) {<br />
 648         <span class="indent">
 649           <strong>accept_mutex_on ();</strong><br />
 650           for (;;) {<br />
 651           <span class="indent">
 652             fd_set accept_fds;<br />
 653             <br />
 654             FD_ZERO (&amp;accept_fds);<br />
 655             for (i = first_socket; i &lt;= last_socket; ++i) {<br />
 656             <span class="indent">
 657               FD_SET (i, &amp;accept_fds);<br />
 658             </span>
 659             }<br />
 660             rc = select (last_socket+1, &amp;accept_fds, NULL, NULL, NULL);<br />
 661             if (rc &lt; 1) continue;<br />
 662             new_connection = -1;<br />
 663             for (i = first_socket; i &lt;= last_socket; ++i) {<br />
 664             <span class="indent">
 665               if (FD_ISSET (i, &amp;accept_fds)) {<br />
 666               <span class="indent">
 667                 new_connection = accept (i, NULL, NULL);<br />
 668                 if (new_connection != -1) break;<br />
 669               </span>
 670               }<br />
 671             </span>
 672             }<br />
 673             if (new_connection != -1) break;<br />
 674           </span>
 675           }<br />
 676           <strong>accept_mutex_off ();</strong><br />
 677           process the new_connection;<br />
 678         </span>
 679         }
 680       </code></p></div>
 681
 682       <p><code>accept_mutex_on</code> ve <code>accept_mutex_off</code> <a id="serialize" name="serialize">işlevleri</a> bir karşılıklı red
 683       semoforu oluştururlar. Mutekse aynı anda sadece bir çocuk sahip
 684       olabilir. Bu muteksleri gerçeklemek için çeşitli seçenekler vardır.
 685       Seçim, <code>src/conf.h</code> (1.3 öncesi) veya
 686       <code>src/include/ap_config.h</code> (1.3 ve sonrası) dosyasında
 687       tanımlanmıştır. Bazı mimariler bir kilitleme seçeneğine sahip
 688       değildir. Böyle mimarilerde çok sayıda <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#listen">Listen</a></code> yönergesi kullanmak güvenilir
 689       olmayacaktır.</p>
 690
 691       <p><code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#acceptmutex">AcceptMutex</a></code> yönergesi,
 692       seçilen muteks gerçeklenimini çalışma anında değiştirmek için
 693       kullanılabilir.</p>
 694
 695       <dl>
 696         <dt><code>AcceptMutex flock</code></dt>
 697
 698         <dd>
 699           <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için
 700           <code>flock(2)</code> sistem çağrısını kullanır (Kilit dosyasının
 701           yeri <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#lockfile">LockFile</a></code>
 702           yönergesiyle belirtilir).</p>
 703         </dd>
 704
 705         <dt><code>AcceptMutex fcntl</code></dt>
 706
 707         <dd>
 708           <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için
 709           <code>fcntl(2)</code> sistem çağrısını kullanır (Kilit dosyasının
 710           yeri <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#lockfile">LockFile</a></code>
 711           yönergesiyle belirtilir).</p>
 712         </dd>
 713
 714         <dt><code>AcceptMutex sysvsem</code></dt>
 715
 716         <dd>
 717           <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem muteksi gerçeklemek için SysV tarzı
 718           semaforları kullanır. Maalesef, SysV tarzı semaforların bazı yan
 719           etkileri vardır. Bunlardan biri Apache'nin semaforu temizlemeden
 720           ölme ihtimalidir (<code>ipcs(8)</code> kılavuz sayfasına bakınız).
 721           Diğer biri, CGI'lerin sunucu ile aynı kullanıcı kimliğini
 722           kullanmaları nedeniyle semafor arayüzünün hizmet reddi
 723           saldırılarına açık olmasıdır (<code class="program"><a href="../programs/suexec.html">suexec</a></code> veya
 724           <code>cgiwrapper</code> gibi bir şeyler kullanmadıkça bütün
 725           CGI'ler için söz konusudur). Bu sebeple bu yöntem IRIX haricinde
 726           hiçbir mimaride kullanılmaz (önceki ikisi çoğu IRIX makine için
 727           elde edilmesi imkansız derecede pahalı olduğundan).</p>
 728         </dd>
 729
 730         <dt><code>AcceptMutex pthread</code></dt>
 731
 732         <dd>
 733           <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem POSIX mutekslerini kullanır ve POSIX
 734           evreleri belirtiminin tamamen gerçeklendiği mimarilerde çalışması
 735           gerekirse de sadece Solaris (2.5 ve sonrası) üzerinde ve sadece
 736           belli yapılandırmalarla çalışmakta gibi görünmektedir. Bunu
 737           denemişseniz sunucunuzun çöktüğünü ve yanıt vermediğini
 738           görmüşsünüzdür. Sadece duruk içerikli sunucular iyi
 739           çalışmaktadır.</p>
 740         </dd>
 741
 742         <dt><code>AcceptMutex posixsem</code></dt>
 743
 744         <dd>
 745           <p>(2.0 ve sonrası)  Bu yöntem POSIX semaforlarını kullanır. Eğer
 746           işlem sırasında bir evre muteks kaynaklı parçalama arızalarıyla
 747           karşı karşıya kalırsa HTTP sunucusunun çökmesiyle semaforun sahibi
 748           kurtarılamaz.</p>
 749         </dd>
 750
 751       </dl>
 752
 753       <p>Eğer sisteminiz yukarıda bahsedilenler dışında başka bir dizgileme
 754       yöntemi kullanıyorsa bununla ilgili kodun APR'ye eklenmesi girilen
 755       zahmete değecektir.</p>
 756
 757       <p>Başka bir çözüm daha vardır ancak döngü kısmen dizgilenmeyeceğinden
 758       (yani belli sayıda sürece izin verilemeyeceğinden) asla
 759       gerçeklenmemiştir. Bu sadece, aynı anda çok sayıda çocuk sürecin
 760       çalışabileceği ve dolayısıyla band genişliğinin tüm yönleriyle
 761       kullanılabileceği çok işlemcili sistemlerde ilginç olabilirdi. Bu
 762       gelecekte incelenmeye değer bir konu olmakla beraber çok sayıda HTTP
 763       sunucusunun aynı anda aynı amaca hizmet edecek şekilde çalışması
 764       standart olarak pek mümkün görülmediğinden bu olasılık çok
 765       düşüktür.</p>
 766
 767       <p>En yüksek başarımı elde etmek için ideal olanı sunucuları
 768       çalıştırırken çok sayıda <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#listen">Listen</a></code> yönergesi kullanmamaktır. Fakat siz yine de
 769       okumaya devam edin.</p>
 770
 771
 772
 773     <h3><code>accept</code> dizgilemesi - tek soket</h3>
 774
 775
 776
 777       <p>Çok soketli sunucular için yukarıda açıklananlar iyi güzel de tek
 778       soketli sunucularda durum ne? Kuramsal olarak, bunların hiçbiriyle bir
 779       sorunları olmaması gerekir. Çünkü yeni bir bağlantı gelene kadar tüm
 780       çocuklar <code>accept(2)</code> ile engellenirler dolayısıyla hiçbir
 781       açlık sorununun ortaya çıkmaması gerekir. Uygulamada ise son
 782       kullanıcıdan gizli olarak, yukarıda engellenmeyen çocuklar çözümünde
 783       bahsedilenle hemen hemen aynı "boşa dönüp durma" davranışı mevcuttur.
 784       Çoğu TCP yığıtı bu yolu gerçeklemiştir. Çekirdek, yeni bir bağlantı
 785       ortaya çıktığında <code>accept</code> ile engellenen tüm süreçleri
 786       uyandırır. Bu süreçlerden bağlantıyı alan kullanıcı bölgesine geçerken
 787       çekirdek içinde döngüde olan diğerleri de yeni bağlantı keşfedilene
 788       kadar uykularına geri dönerler. Bu çekirdek içi döngü, kullanıcı
 789       bölgesindeki kodlara görünür değildir ama bu olmadıkları anlamına
 790       gelmez. Bu durum, çok soketli engellenmeyen çocuklar çözümündeki boşa
 791       döngünün sebep olduğu gereksiz işlemci yükü sorununu içinde
 792       barındırır.</p>
 793
 794       <p>Bununla birlikte, tek soketli durumda bile bundan daha verimli bir
 795       davranış sergileyen bir çok mimari bulduk. Bu aslında hemen hemen her
 796       durumda öntanımlı olarak böyledir. Linux altında yapılan üstünkörü
 797       denemelerde (128MB bellekli çift Pentium pro 166 işlemcili makinede
 798       Linux 2.0.30) tek sokette dizgilemenin dizgilenmemiş duruma göre
 799       saniyede %3 daha az istekle sonuçlandığı gösterilmiştir. Fakat
 800       dizgilenmemiş tek soket durumunda her istekte 100ms'lik ek bir gecikme
 801       olduğu görülmüştür. Bu gecikmenin sebebi muhtemelen uzun mesafeli
 802       hatlar olup sadece yerel ağlarda söz konusudur. Tek soketli
 803       dizgilemeyi geçersiz kılmak için
 804       <code>SINGLE_LISTEN_UNSERIALIZED_ACCEPT</code> tanımlarsanız tek
 805       soketli sunucularda artık dizgileme yapılmayacaktır.</p>
 806
 807
 808
 809     <h3>Kapatmayı zamana yaymak</h3>
 810
 811
 812
 813       <p><a href="http://www.ics.uci.edu/pub/ietf/http/draft-ietf-http-connection-00.txt">draft-ietf-http-connection-00.txt</a> taslağının 8. bölümünde
 814       bahsedildiği gibi, bir HTTP sunucusunun protokolü <strong>güvenilir
 815       şekilde</strong> gerçeklemesi için her iki yöndeki iletişimi
 816       birbirinden bağımsız olarak (iki yönlü bir TCP bağlantısının her
 817       yarısını diğerinden bağımsız olarak) kapatması gerekir. Bu olgu başka
 818       sunucular tarafından çoğunlukla dikkate alınmaz fakat Apache'nin 1.2
 819       sürümünden beri gerektiği gibi gerçeklenmektedir.</p>
 820
 821       <p>Bu özellik Apache'ye eklendiğinde Unix'in çeşitli sürümlerinde
 822       uzgörüsüzlükten dolayı bir takım geçici telaş sorunlarına sebep oldu.
 823       TCP belirtimi <code>FIN_WAIT_2</code> durumunda bir zaman aşımından
 824       bahsetmez ama yasaklamaz da. Zaman aşımı olmayan sistemlerde, Apache
 825       1.2 çoğu soketin sonsuza kadar <code>FIN_WAIT_2</code> durumunda
 826       takılıp kalmasına sebep olur. Çoğu durumda, satıcıdan sağlanan en son
 827       TCP/IP yamalarını uygulanarak bu önlenebilir. Satıcının hiçbir yeni
 828       yama dağıtmadığı durumlarda (örneğin, SunOS4 -- bir kaynak lisansı ile
 829       insanlar bunu kendileri yamayabilirse de) bu özelliği devre dışı
 830       bırakmaya karar verdik.</p>
 831
 832       <p>Bunun üstesinden gelmenin iki yolu vardır. Bunlardan biri
 833       <code>SO_LINGER</code> soket seçeneğidir. Bu işin kaderi buymuş gibi
 834       görünürse de çoğu TCP/IP yığıtında bu gerektiği gibi
 835       gerçeklenmemiştir. Bu yığıtlar üzerinde, bu yöntemin, doğru bir
 836       gerçeklenimle bile (örneğin, Linux 2.0.31) sonraki çözümden daha
 837       pahalı olduğu ortaya çıkmıştır.</p>
 838
 839       <p>Çoğunlukla, Apache bunu (<code>http_main.c</code> içindeki)
 840       <code>lingering_close</code> adında bir işlevle gerçekler. Bu işlev
 841       kabaca şöyle görünür:</p>
 842
 843       <div class="example"><p><code>
 844         void lingering_close (int s)<br />
 845         {<br />
 846         <span class="indent">
 847           char junk_buffer[2048];<br />
 848           <br />
 849           /* gönderen tarafı kapat */<br />
 850           shutdown (s, 1);<br />
 851           <br />
 852           signal (SIGALRM, lingering_death);<br />
 853           alarm (30);<br />
 854           <br />
 855           for (;;) {<br />
 856           <span class="indent">
 857             /* s'i okumak için, 2 saniyelik zaman aşımı ile seç */<br />
 858             select (s for reading, 2 second timeout);<br />
 859             /* Hata oluşmuşsa döngüden çık */<br />
 860             if (error) break;<br />
 861             /* s okumak için hazırsa */<br />
 862             if (s is ready for reading) {<br />
 863             <span class="indent">
 864               if (read (s, junk_buffer, sizeof (junk_buffer)) &lt;= 0) {<br />
 865               <span class="indent">
 866                 break;<br />
 867               </span>
 868               }<br />
 869               /* geri kalan herşey burada */<br />
 870             </span>
 871             }<br />
 872           </span>
 873           }<br />
 874           <br />
 875           close (s);<br />
 876         </span>
 877         }
 878       </code></p></div>
 879
 880       <p>Bağlantı sonunda bu doğal olarak biraz daha masrafa yol açar, fakat
 881       güvenilir bir gerçeklenim için bu gereklidir. HTTP/1.1'in daha yaygın
 882       kullanılmaya başlanması ve tüm bağlantıların kalıcı hale gelmesiyle bu
 883       gerçeklenim daha fazla istek üzerinden kendi masrafını
 884       karşılayacaktır. Ateşle oynamak ve bu özelliği devre dışı bırakmak
 885       isterseniz <code>NO_LINGCLOSE</code>'u tanımlayabilirsiniz, fakat bu
 886       asla önerilmez. Özellikle, HTTP/1.1'den itibaren boruhatlı kalıcı
 887       bağlantıların <code>lingering_close</code> kullanmaya başlaması mutlak
 888       bir gerekliliktir (ve <a href="http://www.w3.org/Protocols/HTTP/Performance/Pipeline.html">
 889       boruhatlı bağlantıların daha hızlı</a> olması nedeniyle bu
 890       bağlantıları desteklemek isteyebilirsiniz).</p>
 891
 892
 893
 894     <h3>Çetele Dosyası</h3>
 895
 896
 897
 898       <p>Apache'nin ana ve alt süreçleri birbirleriyle çetele denen birşey
 899       üzerinden haberleşirler. Bunun en mükemmel şekilde paylaşımlı bellekte
 900       gerçeklenmesi gerekir. Eriştiğimiz veya portlarını ayrıntılı olarak
 901       belirttiğimiz işletim sistemleri için bu, genellikle paylaşımlı bellek
 902       kullanılarak gerçeklenir. Geri kalanlar, öntanımlı olarak bunu bir
 903       disk dosyası kullanarak gerçekler. Bir disk dosyaı yavaş olmanın yanı
 904       sıra güvenilir de değildir (ve daha az özelliğe sahiptir). Mimarinizin
 905       <code>src/main/conf.h</code> dosyasını inceleyin ve
 906       <code>USE_MMAP_SCOREBOARD</code> veya
 907       <code>USE_SHMGET_SCOREBOARD</code>'a bakın. Bu ikisinden birinin (ve
 908       yanı sıra sırasıyla <code>HAVE_MMAP</code> veya
 909       <code>HAVE_SHMGET</code>'in) tanımlanmış olması, sağlanan paylaşımlı
 910       bellek kodunu etkinleştirir. Eğer sisteminiz diğer türdeki paylaşımlı
 911       belleğe sahipse, <code>src/main/http_main.c</code> dosyasını açıp,
 912       Apache'de bu belleği kullanması gereken kanca işlevleri ekleyin (Bize
 913       de bir yama yollayın, lütfen).</p>
 914
 915       <div class="note">Tarihsel bilgi: Apache'nin Linux uyarlaması, Apache'nin 1.2
 916       sürümüne kadar paylaşımlı belleği kullanmaya başlamamıştı. Bu kusur,
 917       Apache'nin Linux üzerindeki erken dönem sürümlerinin davranışlarının
 918       zayıf ve güvenilmez olmasına yol açmıştı.</div>
 919
 920
 921
 922     <h3>DYNAMIC_MODULE_LIMIT</h3>
 923
 924
 925
 926       <p>Devingen olarak yüklenen modülleri kullanmamak niyetindeyseniz
 927       (burayı okuyan ve sunucunuzun başarımını son kırıntısına kadar
 928       arttırmakla ilgilenen biriyseniz bunu düşünmezsiniz), sunucunuzu
 929       derlerken seçenekler arasına <code>-DDYNAMIC_MODULE_LIMIT=0</code>
 930       seçeneğini de ekleyin. Bu suretle, sadece, devingen olarak yüklenen
 931       modüller için ayrılacak belleği kazanmış olacaksınız.</p>
 932
 933
 934
 935   </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="../images/up.gif" /></a></div>
 936 <div class="section">
 937 <h2><a name="trace" id="trace">Ek: Bir çağrı izlemesinin ayrıntılı çözümlemesi</a></h2>
 938
 939
 940
 941     <p>Burada, Solaris 8 üzerinde worker MPM'li Apache 2.0.38'in bir sistem
 942     çağrısı izlenmektedir. Bu izleme şu komutla elde edilmiştir:</p>
 943
 944     <div class="example"><p><code>
 945       truss -l -p <var>httpd_çocuk_pidi</var>.
 946     </code></p></div>
 947
 948     <p><code>-l</code> seçeneği, truss'a hafif bir sürecin yaptığı her
 949     sistem çağrısını (hafif süreç -- HS -- Solaris'in bir çekirdek seviyesi
 950     evreleme biçimi) günlüğe yazmasını söyler.</p>
 951
 952     <p>Diğer sistemlerin sistem çağrılarını izleyen farklı araçları vardır
 953     (<code>strace</code>, <code>ktrace</code>, <code>par</code> gibi).
 954     Bunlar da benzer çıktılar üretirler.</p>
 955
 956     <p>Bu izleme sırasında, bir istemci httpd'den 10 KB'lık duruk bir dosya
 957     talebinde bulunmuştur. Duruk olmayan veya içerik uzlaşımlı isteklerin
 958     izleme kayıtları vahşice (bazı durumlarda epey çirkince) farklı
 959     görünür.</p>
 960
 961     <div class="example"><p><code>
 962       /67:    accept(3, 0x00200BEC, 0x00200C0C, 1) (uykuda...)<br />
 963       /67:    accept(3, 0x00200BEC, 0x00200C0C, 1)            = 9
 964     </code></p></div>
 965
 966     <p>Bu izlemede, dinleyen evre HS #67 içinde çalışmaktadır.</p>
 967
 968     <div class="note"><code>accept(2)</code> dizgelemesinin olmayışına dikkat edin.
 969     Özellikle bu platformda worker MPM, çok sayıda portu dinlemedikçe,
 970     öntanımlı olarak dizgeleştirilmemiş bir accept çağrısı kullanır.</div>
 971
 972     <div class="example"><p><code>
 973       /65:    lwp_park(0x00000000, 0)                         = 0<br />
 974       /67:    lwp_unpark(65, 1)                               = 0
 975     </code></p></div>
 976
 977     <p>Bağlantının kabul edilmesiyle, dinleyici evre isteği yerine getirmek
 978     üzere bir worker evresini uyandırır. Bu izlemede, isteği yerine getiren
 979     worker evresi  HS #65'e aittir.</p>
 980
 981     <div class="example"><p><code>
 982       /65:    getsockname(9, 0x00200BA4, 0x00200BC4, 1)       = 0
 983     </code></p></div>
 984
 985     <p>Sanal konakların gerçeklenimi sırasında, Apache'nin, bağlantıları
 986     kabul etmek için kullanılan yerel soket adreslerini bilmesi gerekir.
 987     Çoğu durumda bu çağrıyı bertaraf etmek mümkündür (hiç sanal konağın
 988     olmadığı veya <code class="directive"><a href="../mod/mpm_common.html#listen">Listen</a></code>
 989     yönergelerinin mutlak adreslerle kullanıldığı durumlarda). Fakat bu en
 990     iyilemeleri yapmak için henüz bir çaba harcanmamıştır.</p>
 991
 992     <div class="example"><p><code>
 993       /65:    brk(0x002170E8)                                 = 0<br />
 994       /65:    brk(0x002190E8)                                 = 0
 995     </code></p></div>
 996
 997     <p><code>brk(2)</code> çağrıları devingen bellekten bellek ayırır. httpd
 998     çoğu isteği yerine getirirken özel bellek ayırıcılar
 999     (<code>apr_pool</code> ve <code>apr_bucket_alloc</code>) kullandığından
1000     bunlar bir sistem çağrısı izlemesinde nadiren görünür. Bu izlemede,
1001     httpd henüz yeni başlatıldığından, özel bellek ayırıcıları oluşturmak
1002     için ham bellek bloklarını ayırmak amacıyla <code>malloc(3)</code>
1003     çağrıları yapması gerekir.</p>
1004
1005     <div class="example"><p><code>
1006 /65:    fcntl(9, F_GETFL, 0x00000000)                   = 2<br />
1007 /65:    fstat64(9, 0xFAF7B818)                          = 0<br />
1008 /65:    getsockopt(9, 65535, 8192, 0xFAF7B918, 0xFAF7B910, 2190656) = 0<br />
1009 /65:    fstat64(9, 0xFAF7B818)                          = 0<br />
1010 /65:    getsockopt(9, 65535, 8192, 0xFAF7B918, 0xFAF7B914, 2190656) = 0<br />
1011 /65:    setsockopt(9, 65535, 8192, 0xFAF7B918, 4, 2190656) = 0<br />
1012 /65:    fcntl(9, F_SETFL, 0x00000082)                   = 0
1013     </code></p></div>
1014
1015     <p>Ardından, worker evresi istemciye (dosya tanıtıcısı 9) engellenmeyen
1016     kipte bir bağlantı açar. <code>setsockopt(2)</code>
1017     ve <code>getsockopt(2)</code> çağrıları, Solaris libc'sinin soketler
1018     üzerindeki <code>fcntl(2)</code> çağrısı yanında birer yan etkiden
1019     ibarettirler.</p>
1020
1021     <div class="example"><p><code>
1022       /65:    read(9, " G E T   / 1 0 k . h t m".., 8000)     = 97
1023     </code></p></div>
1024
1025     <p>Worker evresi istemciden isteği okur.</p>
1026
1027     <div class="example"><p><code>
1028 /65:    stat("/var/httpd/apache/httpd-8999/htdocs/10k.html", 0xFAF7B978) = 0<br />
1029 /65:    open("/var/httpd/apache/httpd-8999/htdocs/10k.html", O_RDONLY) = 10
1030     </code></p></div>
1031
1032     <p>Bu httpd  <code>Options FollowSymLinks</code> ve <code>AllowOverride
1033     None</code> ile yapılandırılmıştır. Bu bakımdan, ne istenen dosya ile
1034     sonuçlanan yol üzerindeki her dizinde <code>lstat(2)</code> çağrısına ne
1035     de <code>.htaccess</code> dosyalarına bakılmasına gerek vardır.
1036     <code>stat(2)</code> çağrısı basitçe dosya için şunları doğrulamak
1037     amacıyla yapılır: 1) dosya mevcuttur ve 2) bir dizin değil normal bir
1038     dosyadır.</p>
1039
1040     <div class="example"><p><code>
1041       /65:    sendfilev(0, 9, 0x00200F90, 2, 0xFAF7B53C)      = 10269
1042     </code></p></div>
1043
1044     <p>Bu örnekte, httpd, istenen dosyayı ve HTTP yanıt başlığını tek bir
1045     <code>sendfilev(2)</code> sistem çağrısı ile  göndermektedir. Dosya
1046     gönderim işleminin anlamı sistemden sisteme değişiklik gösterir. Bazı
1047     sistemlerde, <code>sendfile(2)</code> çağrısından önce başlıkları
1048     göndermek için  <code>write(2)</code> veya <code>writev(2)</code>
1049     çağrısı yapmak gerekir.</p>
1050
1051     <div class="example"><p><code>
1052       /65:    write(4, " 1 2 7 . 0 . 0 . 1   -  ".., 78)      = 78
1053     </code></p></div>
1054
1055     <p>Bu <code>write(2)</code> çağrısı isteği erişim günlüğüne kaydeder. Bu
1056     izlemede eksik olan tek şey, <code>time(2)</code> çağrısıdır. Apache
1057     1.3'ün aksine, Apache 2.x zamana bakmak için
1058     <code>gettimeofday(3)</code> çağırısını kullanır. Linux ve Solaris gibi
1059     bazı işletim sistemleri, <code>gettimeofday</code> işlevinin, sıradan
1060     bir sistem çağrısından daha fazla götürüsü olmayan en iyilenmiş bir
1061     gerçeklenimine sahiptir.</p>
1062
1063     <div class="example"><p><code>
1064       /65:    shutdown(9, 1, 1)                               = 0<br />
1065       /65:    poll(0xFAF7B980, 1, 2000)                       = 1<br />
1066       /65:    read(9, 0xFAF7BC20, 512)                        = 0<br />
1067       /65:    close(9)                                        = 0
1068     </code></p></div>
1069
1070     <p>Burada worker evresi bağlantıyı zamana yaymaktadır.</p>
1071
1072     <div class="example"><p><code>
1073       /65:    close(10)                                       = 0<br />
1074       /65:    lwp_park(0x00000000, 0)         (uykuda...)
1075     </code></p></div>
1076
1077     <p>Son olarak, worker evresi teslim edilen dosyayı kapattıktan sonra
1078     dinleyici evre tarafından başka bir bağlantı atanıncaya kadar beklemeye
1079     alınır.</p>
1080
1081     <div class="example"><p><code>
1082       /67:    accept(3, 0x001FEB74, 0x001FEB94, 1) (uykuda...)
1083     </code></p></div>
1084
1085     <p>Bu arada, dinleyici evre bağlantıyı bir worker evresine atar atamaz
1086     başka bir bağlantıyı beklemeye başlar (Mevcut tüm evreler meşgulse
1087     dinleyici evreyi baskılayan worker MPM'nin akış denetim şemasına konu
1088     olur). Bu izlemede görünmüyor olsa da sonraki <code>accept(2)</code>
1089     çağrısı, yeni bağlantı kabul eden worker evresine paralel olarak
1090     yapılabilir (aşırı yük durumlarında normal olarak, bu yapılır).</p>
1091
1092   </div></div>
1093 <div class="bottomlang">
1094 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="../en/misc/perf-tuning.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
1095 <a href="../ko/misc/perf-tuning.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
1096 <a href="../tr/misc/perf-tuning.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
1097 </div><div id="footer">
1098 <p class="apache">Copyright 2009 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
1099 <p class="menu"><a href="../mod/">Modüller</a> | <a href="../mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="../faq/">SSS</a> | <a href="../glossary.html">Terimler</a> | <a href="../sitemap.html">Site Haritası</a></p></div>
1100 </body></html>